روستای فَرُخَد معروف به قمصر خراسان

روستای فَرُخَد از توابع بخش مرکزی مشهد است. این روستا با جمعیتی حدود 4000 نفر در 9 کیلومتری شهر مشهد در مسیر جاده مشهد به کلات نادری قرار دارد. از روزگار کهن محصولات انگور مرغوب در 20 نوع مختلف باعث شهرت و اعتبار روستای فَرُخَد گردیده بود. اما آنچه که امروزه باعث شهرتش گردیده است مزارع گل محمدی و گلاب آن سرزمین است. این مزارع گل به وسعت حدود 150 هکتاری سبب شده که در اردیبهشت ماه مناظر بسیار زیبا و فرح بخش در اطراف روستا مشاهده شود. این ویژگی این منطقه را به واژه قمصر خراسان مُزَیَن نمود.

تاریخچه روستای فَرُخَد

بقایای آثاری از قلعه و خندق قدیمی نشان از قدمت کهن این منطقه دارد. کشف چندین سنگ قبر قدیمی حداقل 300 سال قدمت برای این روستا را رقم می‌زند. این منطقه شامل روستاهای فَرُخَد و روح آباد است. به مرور زمان علل مختلفی از جمله جنگها و درگیری های محلی و منطقه ای باعث مهاجرت و تشکیل یک قلعه به نام قلعه بالا در این منطقه گردید .هنوز بقایایی از آن قلعه و استحکامات وجود دارد. همچنین یک درخت چنارکهنسال در این منطقه خود موید قدمت کهن منطقه است.

کشاورزی و صنعت

وجود قنات پرآب روح آباد و آب کوه باعث سرسبزی و گسترش کشاورزی در این منطقه شده است. مزارع گل محمدی، تاکستان های انگور و همچنین زعفران کاری مهمترین محصوالت کشاورزی و تولیدی این منطقه است.

ایجاد کارگاه های گالب گیری و عرقیجات که بعلت وجود مزارع گل محمدی در این منطقه احداث شده است

باعث رونق کسب وکار کشاورزان روستا شده است. همچنین تعدادی گاوداری صنعتی در منطقه هم در رونق اقتصادی و اشتغال زایی نقش ایفاء می نماید.

مراسم گلابگیری

از دیرباز با آغاز اردیبهشت و شروع فصل گل چینی، گالب گیری نیز در این منطقه انجام میگیرد. فرآیند ابتدایی این چرخه جمع آوری گلهای محمدی از مزارع است که توسط افرادی که به آنان گل چین گویند انجام میشود.

این کار از ابتدای بامداد و قبل از طلوع آفتاب آغاز و تا ابتدای طلوع آفتاب به اتمام می رسد. گلها توسط ناخن انگشتان شصت و سبابه جداسازی می شوند. پس از چیدن و جمع آوری گلها از مزارع, آنان را به کارگاهها منتقل و جهت گلاب گیری آماده می کنند. برای گلاب گیری، گلها را درون دیگ های تقطیر از جنس مس قرار داده و به نسبت 1 به 3 با آب مخلوط میکنند.

پس از جوش آمدن آب، بخار آن از مسیر لوله های مسی به یک دیگ مسی که داخل آب سرد قرار دارد وارد شده و فرآیند تقطیر و گلاب گیری انجام می‌شود.

در هنگام بدست آمدن گلاب، یک لایه چربی بر روی آن تشکیل می شود. پس از جداسازی این لایه برای عطرسازی از آن استفاده می شود. در شهرهایی مثل قمصر، نیاسر و برزوک که حجم تولید گل و گلاب بسیار بالا است این عصاره چربی بدست آمده به کشورهای تولید کننده عطر جهان همچون فرانسه صادر و درآمد ارزی قابل توجهی را به ارمغان می آورد.

آئین گل غلتانی نوزادان

از مراسم و سنت های بسیار زیبا در روستای فَرُخَد، آئین گل غلتانی نوزادان است. در این مراسم نوزادانی را که اولین بهار زندگی خود را سپری می کنند، طی مراسمی زیبا در میان گلبرگ های گل محمدی می خوابانند.

افراد محلی بر این باورند که این کار نوزاد را از شر بدیها و پلیدی ها مصون میدارد. جهت این مراسم پس از چیدن گلها در ابتدای صبح، گلبرگ های آن در میان صلوات و خواندن اشعار و سرودهای محلی جدا شده ودر پارچه ای قرار می دهند. آنگاه چهار نفر از زنان روستا، چهار گوشه آن را گرفته و نوزاد را که تازه از حمام خارج شده در میان آن نهاده و در گلبرگ ها می غلتانند.

تشکیل جشن گالبگیری در روستای فَرُخَد در سال 1394 شورا و دهیاری روستای فَرُخَد تصمیم به برگزاری جشنواره گالب گیری در این روستا گرفتند.

این جشنواره با جمعیتی کمتر از 500 نفر برگرار شد. اما این قدمی در جهت شناساندن این روستای گردشگری به مردم و برگزاری جشنواره ها بعدی در سالهای آتی گردید. در این رویداد گردشگری مراسم دف زنی و آواز، آشنایی با سنت های محلی، گل چینی و تهیه گلاب انجام می گیرد. برگزاری این جشنواره های سالیانه باعث رونق اقتصادی این منطقه و مردم آن شده است.

مسیر دسترسی به روستای فَرُخَد

برای رفتن به روستای فَرُخَد می توان از مسیر جاده مشهد به کالت استفاده نمود. پس از عبور از خیابان خواجه ربیع و بلوار بهمن وارد جاده مشهد به کالت شده، پس از حدود 9 کیلومتر طی مسیر به روستای فَرُخَد می‌رسید. این روستا در سمت چپ جاده واقع است. اگر که وسیله نقلیه ندارید اصال نگران نباشید. می توانید به پایانه اتوبوسرانی خواجه ربیع که از تمام نقاط شهر مشهد دسترسی اتوبوس به آن وجود دارد بروید. سپس با خط 307 به روستای فَرُخَد رهسپار گردید.

مسیرهای دسترسی دیگری نیز به این روستا وجود دارد. یکی از این مسیرها از طریق روستای کالکوب است که همان مسیر قبلی را طی نموده و بعد از خلق آباد وارد جاده کالکوب و آرامستان بهشت رضوان شده و پس از رسیدن به روستای کالکوب به طرف مزارع گل محمدی و روستای فَرُخَد می روید.

مسیر دیگر نیز از طریق مسیر بلوار شاهنامه و شهر توس است. در این مسیر قبل از رسیدن به آرامگاه حکیم سخنور توس از سمت راست به سوی روستای گنبد واز و کالکوب رفته و پس از رسیدن به کالکوب به روستای فرُخَد می رسید.

حرف آخر

علیرغم اینکه چندین سال است که این مراسم در روستای فَرُخَد در حال برگزاری است و گاهاً مسئولین گردشگری استان نیز بصورت نمادین در آن حضور دارند، لیکن قدم موثر و مثبتی در جهت معرفی آن برنداشته اند. همه ساله از سوی مردم و تورهای گردشگری در این مراسم استقبال و حضور روز افزونی انجام می گیرد. اما هنوز رستورانی شاخص یا اقامتگاه های بوم گردی احداث نشده است. هیچ تبلیغات موثری از سوی نهادها ذیربط انجام نمی شود. تاسیسات زیر ساختی مانند سرویس های بهداشتی ، جاده های فرعی مناسب و پارکینگ نیز از کمبودهای منطقه است. با توجه به گردشگر پذیر بودن و همچنین مهاجرت روز افزون جوانان روستای

فَرُخَد انتظار می رود مسئوالن گردشگری گام های موثر و چشمگیری را در توسعه این منطقه زیبا بردارند.